Ustawa o prawach konsumenta wprowadziła dla przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe wymóg związany z koniecznością poinformowania konsumentów, iż złożenie zamówienia wiąże się z obowiązkiem zapłaty. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 2 ustawy o prawach konsumenta przedsiębiorca zapewnia, aby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie potwierdził, że wie, iż zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Natomiast art. 17 ust. 3 wprowadza wymóg związany z wprowadzeniem odpowiedniego przycisku podczas składania zamówienia. W myśl art. 17 ust 3 „Jeżeli do złożenia zamówienia używa się przycisku lub podobnej funkcji, muszą być one oznaczone w łatwo czytelny sposób słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lub innym równoważnym jednoznacznym sformułowaniem”.
By wypełnić ustawowy obowiązek, przedsiębiorcy muszą dokonać stosownych zmian czysto technicznych w mechanizmie działania sklepu poprzez wprowadzenie odpowiedniego przycisku lub innej funkcji. Przycisk musi być na tyle widoczny i zrozumiały dla konsumentów, by mieli świadomość, iż złożenie zamówienia ma charakter odpłatny.
Art. 17 ust. 2 i 3 stanowi implementację art. 8 ust. 2 zdanie drugie i trzecie dyrektywy 2011/83/UE, zgodnie z którym przedsiębiorca zapewnia, aby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie przyjął do wiadomości, że zamówienie ma charakter odpłatny.
Wymóg jaki wynika z ustawy może rodzić pewne problemy jeżeli chodzi o praktyczne jego wdrożenie w sklepach internetowych. Wiadomym jest, iż powyższa zmiana musi być uwzględniona w systemie składania zamówień, jednak ustawa nie nakłada bezwzględnego obowiązku użycia do tego celu przycisku lub podobnej funkcji. Jeżeli jednak przedsiębiorca prowadzący sklep internetowy zdecyduje się na wprowadzenie przycisku to moment ten musi mieć miejsce w chwili składania zamówienia.
Zgodnie z ustawą to wyłącznie w tym momencie konsument musi potwierdzić, że czynność związana z złożeniem zamówienia oznacza obowiązek zapłaty po jego stronie. W praktyce problematyczny może okazać się sam opis przycisku. Co prawda ustawodawca wskazuje przykładowo sformułowanie w postaci „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lecz dopuszcza w to miejsce zastosowanie „innego równoważnego jednoznacznego sformułowania”, byleby przycisk lub funkcja zawierająca wyżej wymienione zapisy, była oznaczona w sposób zrozumiały i czytelny.
Zgodnie z wytycznymi komisji europejskiej do ustawy o prawach konsumenta oznaczenie przycisku do złożenia zamówienia może przybrać również inne formy np.: „Potwierdź zakup”, „Zapłać teraz”, „Kup teraz”. W praktyce można również spotkać inne oznaczenia stosowane przez przedsiębiorców takie jak: „Zamawiam i płacę”, „Kupuję i płacę”.
Oprócz wyżej wymienionych przykładów, istnieje również możliwość zrealizowania obowiązku wynikającego z art. 17 ust. 2 i 3 poprzez zastosowanie odpowiedniego checkbox’a (przycisk wyboru) zawierającego w sobie oświadczenie konsumenta, iż czynność przez niego dokonywana ma charakter odpłatny.
Konsekwencją naruszenia art. 17 ust. 2 i 3 dla przedsiębiorcy może być brak zawarcia umowy a w razie sporu ciężar dowodu spełnienia warunków będzie spoczywał na przedsiębiorcy. Umowa nie będzie również zawarta w przypadku złożenia oświadczenia przez konsumenta, iż wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty, lecz dokona tego poza systemem składania zamówień. W takim wypadku, gdy przedsiębiorca spełni świadczenie (czyli dokona wysyłki towaru) świadczenie takie należy traktować jako świadczenie niezamówione w rozumieniu art. 5 ustawy o prawach konsumenta zgodnie z którym świadczenia niezamówione przez konsumenta następują na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakładają na konsumenta żadnych zobowiązań. Reasumując spełnienie świadczenia przez przedsiębiorcę, czyli wysłanie towaru może spowodować, że konsument nie będzie zobowiązany do jego zwrotu, zapłaty ani innych zobowiązań. Sankcja taka może zatem narazić przedsiębiorcę na znaczne straty materialne.
Podsumowanie
Powyższy wymóg dotyczy w zasadzie wszystkich przedsiębiorców prowadzących działalność przy użyciu sklepów internetowych w których składane zamówienia pociągają za sobą obowiązek zapłaty po stronie kupujących. Zastosowanie odpowiedniego oznaczenia przycisku czy wprowadzenie checkbox’a (przycisk wyboru) ma istotne znaczenie zarówno dla kupujących jak i dla samych przedsiębiorców gdyż konsumenci uzyskują informację, iż składane zamówienia oznaczają obowiązek zapłaty po ich stronie a dla przedsiębiorców stanowią gwarancję dobrze wypełnionego obowiązku ustawowego.
Opracowanie: Katarzyna Zajdel