Zajdel & Szafraniec

Na naszej stronie Doradztwa Prawnego omawiana już była tematyka zarówno martwych spółek dryfujących w rejestrze KRS KLIKNIJ jak i tematyka skutków nie przerejestrowania spółki z rejestru RHB do rejestru KRS KLIKNIJ

Jednakże mamy rok 2017 i niestety sytuacja prawno – faktyczna wielu podmiotów w naszym kraju, które nie przerejestrowały się z rejestru RHB do rejestru KRS i wciąż działających, wymaga, by ponownie pochylić się nad tematem.

Standardowo pierwsza rozmowa telefoniczna reprezentanta nieprzerejestrowanej spółki z naszym Doradztwem zaczyna się zawsze tak samo:

– Dzień dobry. Co mamy zrobić, bo nie przerejestrowaliśmy się z RHB i w Internecie na jakiejś stronie przeczytaliśmy, że nasz majątek przejął Skarb Państwa a my cały czas działamy, zatrudniamy ludzi, płacimy pensje, odprowadzamy podatki, płacimy ZUS itp. 

– A co robiliście 15 lat, gdy był czas na przerejestrowanie się?

– Aaaaaaa no, bo czasu nie było, bo byliśmy zajęci zarabianiem pieniędzy *) działamy bez prawnika bo nigdy nie mieliśmy kłopotów prawnych *) nasz Zarząd „się zagapił” i nie wiedział o zmianach w prawie *), nie jesteśmy z Polski i nie znamy Waszego prawa i tylko spółka nasza u Was działa *)

– no to nie mamy dla Was dobrych wieści, od 01.01.2016r nie istniejecie. Zostaliście wykreśleni z rejestru RHB, nie ma was w KRS, nie istniejecie a wasz majątek przejął Skarb Państwa. Koniec.

– Ale jako to!!!! My tu jesteśmy!!!! Działamy!!! Żyjemy!!! Tak nie wolno!!!! 

*) – niepotrzebne skreślić

No właśnie czy faktycznie koniec? Zaczęliśmy się nad tym zastanawiać. Ten artykuł nie da czytelnikowi gotowej recepty, co należy dalej zrobić. Celem tego opracowania jest pokazanie trudności i problemów, jakie stoją przed przedsiębiorcami, którzy chcą walczyć i zapewne będą walczyć o swoje majątki, zwłaszcza, że w Polsce nie było jeszcze takiej sprawy sądowej. Nie ma też orzecznictwa ani stanowiska SN w tej sprawie. Temat jest dziewiczy i dlatego bardzo trudny i złożony zarówno prawnie jak i faktycznie.

Najpierw przypomnimy sobie w skrócie, od czego się zaczęło.

Krajowy Rejestr Sądowy (dalej KRS) jest ważnym źródłem informacji o podmiotach gospodarczych. Funkcje, jakie spełnia to: ewidencyjna, informacyjna, legalizacyjna oraz funkcja gwarancyjna. Tworząc KRS zamysłem ustawodawcy było, całkowite przerejestrowanie do nowego rejestru, podmiotów wpisanych dotychczas do rejestru wcześniejszego, jakim był Rejestr Handlowy B (dalej RHB). Do takiego stanu rzeczy jednak nie doszło. Wobec powyższej okoliczności przepisy unijne, takie jak:

• Dyrektywa 2009 / 101 / WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16.09.2009r w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.U.UE.L.2009.258.11),
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012 / 30 / UE z dnia 25.10.2012r w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek rozumieniu art. 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (DZ.U.UE.L.2012.315.74).

mające na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii i ustanowienie odpowiednich standardów funkcjonowania spółek w państwach członkowskich, nie były w pełni realizowane. W praktyce mechanizmy prawne funkcjonujące w ramach KRS nie zapewniły pełnej skuteczności przepisom unijnym, dlatego niezbędne było znowelizowanie kwestii wpisów w rejestrach po dniu 31.12.2015r, albowiem nadal istniały podmioty, które były wpisane do rejestru RHB i które – mimo ciążącego na nich obowiązku – nie dokonały czynności związanych z ich przerejestrowaniem do KRS. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Główny Urząd Statystyczny nawet 100.000 spółek prawa handlowego (osobowych i kapitałowych) i od 60 000 do 80 000 Spółdzielni, Fundacji i Stowarzyszeń, które były zarejestrowane w rejestrze RHB, do dnia 31.12.2015r. nie dopełniło obowiązku złożenia wniosku o wpis do rejestru KRS.

Początkowo czynności związane z przerejestrowaniem m.in. spółek handlowych z RHB do KRS miały zostać dokonane przez podmioty zainteresowane do końca 2003r. Pomimo wielokrotnego przedłużania terminu na złożenie takiego wniosku przez ustawodawcę, część podmiotów nie skorzystała z takiej możliwości. Mając na względzie pewność oraz bezpieczeństwo obrotu gospodarczego, nie było możliwe akceptowanie takiego stanu rzeczy, bowiem spółki, które nie zostały przerejestrowane do KRS były poza kontrolą i poza nadzorem sądów rejestrowych, co mogło prowadzić do wielu nadużyć. Przez wzgląd na powyższe, ustawodawca finalnie zdecydował się uregulować tę kwestię dość restrykcyjnie. W efekcie wprowadzonych zmian od 01.01.2016r, podmioty, które nie zostały przerejestrowane do KRS z RHB utraciły podmiotowość prawną.

Tak, więc z dniem 01.01.2016r doszło do sytuacji, w której podmioty nieprzerejestrowane z RHB do KRS zostały wykreślone z dotychczasowego rejestru, a z chwilą wykreślenia, podmioty te utraciły podmiotowość (zdolność) prawną. Nadto, ich majątek został nabyty nieodpłatne z mocy prawa przez Skarb Państwa, stając się własnością Skarbu Państwa. Ustawodawca stanął na stanowisku, że wprowadzenie takiego postępowania przeciwdziała sytuacji, w której majątek stałby się majątkiem niczyjim. Rozwiązanie, które weszło w życie, nawiązuje do unormowań istniejących już w innych systemach prawnych, m.in. w systemie brytyjskim, gdzie bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego dochodzi do przejęcia majątku spółki przez brytyjski Skarb Państwa.

Nie będziemy się w dalszej kolejności rozwodzić nad odpowiedzialnością Skarbu Państwa, która jest ograniczona wyłącznie z nabytego mienia tzw. odpowiedzialność cum viribus patrimoni, albowiem odpowiedzialność Skarbu Państwa została tu ukształtowana w podobny sposób jak odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe przed przyjęciem spadku. Nie będziemy się dalej tez rozwodzić nad tym, że dodatkowym ograniczeniem odpowiedzialności Skarbu Państwa, jest wprowadzony roczny termin zawity do dochodzenia roszczeń przeciwko Skarbowi Państwa, albowiem cała tematyka została poruszona TUTAJ

Jedynie, co można dodać to stwierdzenie, iż jest to termin nieprzyzwoicie krótki, który w istocie pozbawia uczestników wykreślonych podmiotów, realnych szans na uzyskanie odszkodowania. Można wręcz śmiało stwierdzić, iż rocznym terminem, Skarb Państwa niejako rozwiązał sobie problem pewnej części przyszłych roszczeń reprywatyzacyjnych.

Ale my wracamy już w naszych rozważaniach do naszego mocno wystraszonego i oburzonego rozmówcy, ponieważ dopiero teraz robi się ciekawie.

Wprowadzona w / w regulacja prawna, w istocie, której dochodzi do przejęcia majątku podmiotu przez Skarb Państwa jest z pewnością bardzo dyskusyjna a niewątpliwie bardzo a wręcz niewspółmiernie surowa. Za niedopełnienie obowiązku przerejestrowania spółki z RHB do KRS działająca i dobrze prosperująca spółka traci nie tylko swój byt, ale i swój majątek. Trzeba przyznać, że to bardzo surowa sankcja.

Z jednej strony wprowadzono przepisy w trosce o bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i z tej perspektywy, chęć wprowadzenia zmian, należy ocenić pozytywnie, jednak wskazany sposób zakończenia bytu prawnego podmiotu nieprzerejestrowanego z RHB, należy z pewnością uznać, jako niekorzystny dla wspólników i spółek. Prosi się wręcz, by zadać retoryczne pytanie, czy aby nie wylano dziecka z kąpielą, w tym, bowiem przypadku nie mówimy z pewnością o owych 100 000 spółek, których liczbę wymieniał GUS, bo z całą pewnością wiele tych spółek jest już dawno martwych i dryfowało w poprzednim rejestrze RHB, ale niech będzie to chociażby 1 / 4 tej liczby w pełni aktywnych podmiotów mających majątek i dających miejsca pracy pracownikom. Czy to mało?

Mamy, więc naszego rozmówcę, któremu mienie spółki wykreślonej z rejestru przejął Skarb Państwa. Należy zapytać, kto administruje mieniem Skarbu Państwa pozostawionym po nieprzerejestrowanej spółce?

Niestety po raz kolejny praktyka zweryfikowała efektywność zaproponowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości rozwiązań. Jak wynika z działań podjętych do tej pory przez starostwa powiatowe, uprawnione do wykonywania w imieniu Skarbu Państwa, praw i obowiązków pozostałych po nieprzerejestrowanych podmiotach, nawet sam ustawodawca do końca nie przewidział konsekwencji proponowanych zmian.

Brak jest rozwiązań (przepisów wykonawczych), które pozwoliłyby starostwom powiatowym na efektywne gospodarowanie przejętym mieniem. W tym zakresie starości z końcem 2015r nie otrzymali od Sądów Rejestrowych żadnych informacji ze wskazaniem podmiotów, które nie dopełniły obowiązku przerejestrowania do KRS. Obowiązek ten został przerzucony na inne podmioty zainteresowane w sprawie, które dla przykładu chcą egzekwować swoje wierzytelności wobec nieprzerejestrowanych spółek lub ustalić status właścicielski mienia, które znajdowało się w ich posiadaniu na dzień 31.12.2015r. Wówczas to starostwa powiatowe powinny przeprowadzić poszukiwanie oraz inwentaryzację majątku po danym podmiocie, a jak pokazuje praktyka nie jest to łatwe zadanie.

Dodatkowe problemy niesie także charakter mienia pozostałego po nieprzerejestrowanej spółce. Może się, bowiem okazać, że dany podmiot był właścicielem nie tylko nieruchomości, ale np. udziałów / akcji w innych spółkach kapitałowych. Inwentaryzacja majątku nieprzerejestrowanego podmiotu, nie tylko wymaga czasu, ale w sposób bezpośredni kształtuje pozycję oraz funkcjonowanie innych podmiotów. Celem zobrazowania – nieprzerejestrowany podmiot, był większościowym wspólnikiem innej spółki kapitałowej. W tym zakresie z dniem 31.12.2015r uprawnienia z jego praw udziałowych wykonywać będzie starosta, w imieniu Skarbu Państwa. Natomiast samo przejście własności udziałów, mimo że nastąpiło z mocy ustawy, będzie skuteczne od chwili zawiadomienia przez uprawnionego, tj. starostę spółki o w / w okoliczności. Do tego momentu wobec spółki znajduje zastosowanie fikcja prawna polegająca na przyjęciu, że nieprzerejestrowany podmiot nadal istnieje i zajmuje pozycję wspólnika vide art. 187 KSH. Taka sytuacja, w przypadku, gdy umowa spółki wprowadza wymóg quorum, prowadzi w efekcie do paraliżu decyzyjnego, a Zarząd będzie mógł wykonywać jedynie te uprawnienia, które nie wymagają uprzedniej zgody Wspólników. Starości zastanawiają się także, w jakiej formie stwierdzić nabycie udziałów w innej spółce kapitałowej, czy będzie to decyzja administracyjna, czy inny akt organu. W tym zakresie wobec braku właściwych przepisów wykonawczych, starostwa powiatowe działają niejako w „próżni”, a problemów tych z biegiem czasu będzie zapewne więcej.

W obliczu bardzo wybiórczego wachlarza problemów zasygnalizowanych powyżej, nie sposób nie przytoczyć poniżej dwóch interpelacji poselskich, które świetnie obrazują skalę problemów i wyzwań, przed jakimi staną nie tylko przedsiębiorcy, którzy utracili na skutek zmiany ustawodawczej swoje majątki, ale i przed prawnikami, którzy zostaną zaangażowani, by rozwiązać ten iście gordyjski węzeł.

I.

Interpelacja nr 8108 z dnia 25.11.2016r do Ministra Sprawiedliwości w sprawie nowelizacji ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 28.11.2014r.

W listopadzie 2015 roku została uchwalona Ustawa nowelizująca przepisy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Celem nowelizacji było usunięcie z KRS tzw. martwych podmiotów oraz uregulowanie kwestii majątku i wszelkich zobowiązań podmiotów, nieprzerejestrowanych do KRS do dnia 3112.2015 oraz wykreślonych z KRS z dniem 01.01.2016r.

W nowej sytuacji prawnej majątek tych podmiotów oraz wszelkie zobowiązania do wartości ich majątku przeszło na własność Skarbu Państwa, które, zgodnie z nowelizacją, będzie reprezentował starosta. W dniu 08.11.2016r. Konwent Powiatów Województwa Opolskiego zwrócił uwagę, że nowa ustawa nie określa, z jakich środków starostowie winni to zadanie realizować. A brak przepisów wykonawczych do niniejszej nowelizacji wprowadza wiele wątpliwości i niedomówień. Bardzo proszę o odpowiedź na pytanie:

Czy nowelizacja ustawy o KRS w powyższym zakresie zostanie uzupełniona i kiedy o przepisy wykonawcze, tak aby wszelkie wskazane wątpliwości zostały wyjaśnione?

                                                                                                             Poseł Grzegorz Furgo

Odpowiedź z dnia 27.12.2016r. na interpelację nr 8108 w sprawie nowelizacji ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 28.11.2014r.

Szanowny Panie Marszałku,

W odpowiedzi na interpelację nr 8108 pana posła Grzegorza Furgo dotyczącą podjęcia prac legislacyjnych w zakresie uzupełnienia nowelizacji ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 1997 r. Nr 121 poz. 770 z późn. zm.) oraz w zakresie wydania rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy mających służyć wyjaśnieniu wątpliwości odnośnie do postępowania dotyczącego majątków podmiotów nieprzerejestrowanych do dnia 31 grudnia 2015 r. do Krajowego Rejestru Sądowego, uprzejmie informuję:

W opinii Ministerstwa Sprawiedliwości nie ma konieczności dokonywania zmiany ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym w zakresie dotyczącym postępowania w sprawie przejęcia mienia nieprzerejestrowanych podmiotów, w szczególności poprzez określenie źródeł finansowania zadań starostów wynikających z ustawy. Ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym nie zawiera upoważnień do wydania przepisów wykonawczych dotyczących postępowania z majątkiem po nieprzerejestrowanych podmiotach. Wejście w życie ustawy i powiązane nim przejęcie przez Skarb Państwa mienia nieprzerejestrowanych podmiotów nie skutkuje koniecznością podjęcia przez starostę szczególnych czynności dotyczących przejętego mienia, stąd nie ma potrzeby przewidywania dodatkowych środków budżetowych na ten cel. Starosta nie ma obowiązku podejmowania z urzędu, od dnia wejścia w życie ustawy, czynności mających na celu pozyskanie informacji o nieprzerejestrowanych podmiotach, ich majątku oraz ewentualnym zadłużeniu, gdyż działań takich ani procedur je regulujących nie przewidują przepisy prawa.

Obowiązek podjęcia przez starostę stosownych działań w odniesieniu do majątku nieprzerejestrowanych podmiotów powstanie, jeżeli ujawni się informacja o mieniu podlegającym przejęciu. W takiej sytuacji dalszy tok postępowania uzależniony jest od tego, czy Skarb Państwa nabył mienie ruchome, czy nieruchome. Nabycie mienia nieruchomego wymaga wydania decyzji, o której mowa w art. 9 ust. 2i ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Nabycie mienia ruchomego następuje z mocy ustawy i nie wymaga podejmowania dodatkowych czynności przez starostę.

W opinii Ministerstwa Sprawiedliwości nie ma również potrzeby regulowania procedur dotyczących zarządzania majątkiem nieprzerejestrowanych podmiotów (zasady dysponowania, zbywania przejmowanego majątku). Gospodarowanie przejętym przez Skarb Państwa mieniem powinno odbywać się na tych samych zasadach, jakie obowiązują w innych przypadkach nabycia mienia przez Skarb Państwa, np. w wyniku spadkobrania.

Za brakiem konieczności modyfikowania przepisów dotyczących zasad przejmowania przez Skarb Państwa mienia nieprzerejestrowanych podmiotów przemawia również skala tych przejęć. Niewątpliwie nie wszystkie nieprzerejestrowane podmioty posiadają majątek. Większość tych podmiotów to podmioty „martwe”, niefunkcjonujące w obrocie. Nie należy, zatem spodziewać się, że skala przejęć majątków nieprzerejestrowanych podmiotów będzie wymagała od starostów istotnego zaangażowania w sprawy związane z prowadzeniem procedury przejęcia oraz zagospodarowania tego majątku. Przeciwnie, należy stwierdzić, że przejęcia majątku przez Skarb Państwa, biorąc pod uwagę liczbę nieprzerejestrowanych podmiotów, będą miały charakter incydentalny. Tylko w wyjątkowych wypadkach Skarb Państwa będzie przejmował mienie nieprzerejestrowanych podmiotów. W tych nielicznych przypadkach starosta jest zobowiązany zabezpieczyć nieruchomość oraz – w razie dochodzenia przez wierzycieli roszczeń kierowanych do majątku spółki – wziąć udział w toczącym się postępowaniu.

Podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości – Marcin Warchoł

II.

Odpowiedź z dnia 07.10.2015r na interpelację nr 34565 w sprawie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym

Odpowiadający: podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Wojciech Hajduk

Szanowna Pani Marszałek,

W odpowiedzi na interpelację pani poseł Iwony Kozłowskiej nr 34565 dotyczącej ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2014 r. poz. 1924) uprzejmie wyjaśniam.

Odnosząc się do kwestii dotyczącej nieodpłatnego nabycia przez Skarb Państwa majątku pozostałego po podmiocie wykreślonym z KRS lub nieprzerejestrowanym do tego rejestru do dnia 31 grudnia 2015 r. wskazać należy, że nieuprawnione jest twierdzenie, że dochodzi do wywłaszczenia majątku podmiotu. To nie ustawodawca pozbawia własności lub praw majątkowych, ale sam uprawniony na skutego swojego zachowania w postaci długotrwałej bezczynności wytwarza stan analogiczny do porzucenia swojego majątku, a więc sam rezygnuje z przysługujących mu praw.

Rozwiązanie przyjęte przez polskiego ustawodawcę nawiązuje do unormowań znanych w innych systemach prawnych, np. w Wielkiej Brytanii, gdzie w wyniku wykreślenia spółki z rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego następuje przejęcie majątku spółki na rzecz Skarbu Państwa (tj. Korony).

Podkreślenia wymaga, że prawa wspólników, członków spółdzielni i innych uprawnionych osób nie wygasną, jeżeli tylko zostanie dołożona minimalna staranność polegająca na przerejestrowaniu podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. Przewidziany wprowadzoną regulacją roczny termin na dochodzenie roszczeń przez wierzycieli, już po utracie bytu prawnego przez podmiot, daje tym ostatnim możliwość skierowania swoich żądań przeciwko Skarbowi Państwa. Należy zauważyć, że jest to termin dodatkowy, wzmacniający ochronę praw wierzycieli. W sytuacji utraty bytu prawnego przez podmiot w tzw. „normalnym trybie”, tzn. wskutek likwidacji i wykreślenia podmiotu z rejestru, wszelkie roszczenia wierzycieli wygasają z chwilą wykreślenia podmiotu z rejestru. Tak, więc omawiana regulacja ma na celu wprowadzenie dodatkowej ochrony dla wierzycieli.

Nie można również tracić z pola widzenia faktu, że omawiana regulacja dotyczy podmiotów, które od lat nie uczestniczą w obrocie, są tzw. „podmiotami martwymi”. Trudno, zatem wyobrazić sobie sytuację, że wierzyciel dopiero po wielu latach bierności, gdy dłużnik utracił byt prawny, rozpoczyna proces dochodzenia swoich roszczeń. Pewność i bezpieczeństwo obrotu gospodarczego i prawnego wymaga również od wierzycieli choćby minimum dbałości o swoje należności.

Należy podkreślić, że obowiązek przerejestrowania podmiotów do Krajowego Rejestru Sądowego istnieje od dnia 1 stycznia 2001r. Regulacja zawarta w pierwotnej wersji ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym przewidywała, że wpisy w dotychczasowych rejestrach zachowują moc do dnia 31 grudnia 2003r. Ustawą z dnia 30 listopada 2000r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym nadano nowe brzmienie art. 9 ust. 2, zgodnie, z którym do czasu rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym zachowywały moc dotychczasowe wpisy w rejestrach sądowych. Zrezygnowano, zatem z określenia daty, do której miałyby obowiązywać dotychczasowe wpisy w rejestrach sądowych.

Stan taki trwał do uchwalenia ustawy z dnia 29 kwietnia 2010r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, która zmieniła m.in. brzmienie art. 9 ust. 2 w ten sposób, że dotychczasowe wpisy w rejestrach sądowych miały zachować moc do czasu rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2013r. Ustawą z dnia 22 listopada 2013r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym po raz kolejny wydłużono okres pozostawania w mocy dotychczasowych wpisów w rejestrach sądowych podmiotów, które nie dopełniły obowiązku złożenia do dnia 31 grudnia 2003r. wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego – tym razem o 2 lata. Zgodnie z tą ustawą dzień 31 grudnia 2015r. jest ostatecznym terminem pozostawania w mocy wpisów w dotychczasowych rejestrach sądowych.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że każdy zainteresowany miał 15 lat, aby dopełnić obowiązku przerejestrowania podmiotu do Krajowego Rejestru Sądowego. Wobec podmiotów nieprzerejestrowanych, a działających w obrocie gospodarczym i prawnym nie obowiązują domniemania wynikające z przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Nie jest, zatem realizowana funkcja wzmacniania pewności obrotu i ochrony osób trzecich. Podmioty nieprzerejestrowane pozostają poza kontrolą i nadzorem sądu rejestrowego, nie składają również sprawozdań finansowych. Stan taki może stwarzać pole do różnorakich nadużyć.

Wobec nieprzerejestrowanych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych w zasadzie nie są realizowane przepisy art. 2 i art. 3 dyrektywy 2009/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 września 2009r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, w celu uzyskania ich równoważności, dla zapewnienia ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich (Dz.U.UE.L.2009.258.11).

Reasumując stwierdzić należy, że regulacje wprowadzone ustawą z dnia 28 listopada 20014r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw zgodne są z Konstytucją RP.

                                                                                             Z poważaniem. Wojciech Hajduk

To tyle, jeśli chodzi o interpelacje poselskie w tej kontrowersyjnej zmianie ustawodawczej.

Nowelizacja ustawy o  Krajowym Rejestrze Sadowym wydaje się być sprzeczna z Konstytucją, a dokładniej, co najmniej z zasadą zaufania do Państwa vide art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej i zasadą ochrony prawa własności vide art. 64 Konstytucji RP 1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Wykreślenie z rejestru oznacza utratę bytu prawnego, śmierć cywilną. Następuje to bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Majątek tych podmiotów przechodzi ex lege na Skarb Państwa. Wspólnicy i inni uprawnieni mogą domagać się od Skarbu Państwa odszkodowania, ale tylko wtedy, gdy reprezentują łącznie, co najmniej 2 / 3 głosów w takim podmiocie, czyli ci, którzy nie mają 2 / 3 nie mają roszczenia o odszkodowania? Jakby nieco nie sprawiedliwe to traktowanie wszystko teoretycznie równo.

Czytając odpowiedź na interpelację nr 8108, odnosi się nieodparte wrażenie, iż w naszym systemie prawnym, mamy ewidentną lukę prawną, zawieszającą majątek wykreślonej spółki w próżni prawnej, gdyż Skarb Państwa, który przejmuje majątek, stając się jego właścicielem w osobie Starosty, nie tylko nie ma narzędzi prawnych, których zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości nie potrzebuje, ale właściwej infrastruktury by tym majątkiem faktycznie zarządzać, w szczególności majątkiem aktywnym.

A teraz praktyczniejsza strona czysto biznesowa. Starosta przejmuje działającą firmę, która nie tylko ma majątek, ale zatrudnia ludzi, istnieje dobrze działający przepływ finansowy, trwają stałe kontrakty, które wykreślony podmiot cały czas z dobrym skutkiem realizuje. Firmą – pomimo skutków zmiany ustawodawczej – wciąż zarządzają osoby kompetentne, które znają firmę i jej biznes od przysłowiowej podszewki i wiedzą jak dobrze prowadzić tę firmę by przynosiła zysk. Fikcja? Ależ skąd. To przykład klienta naszego Doradztwa. I co? Majątek ma przejąć starosta, niemający wiedzy, jaką mają osoby do tej pory pracujące i zarządzające firmą. Efekt? Łatwy do przewidzenia, gdy do gospodarstwa wpuszcza się nieznającego się na rzeczy nowego gospodarza.

Doraźnych rozwiązań może być kilka. Na przykład by ocalić dobrze działające zorganizowane przedsiębiorstwo, warto dogadać się z starostą i zawrzeć np. umowę dzierżawy (sic! swojego własnego, ale byłego już wg prawa majątku) i zarządzać tym majątkiem a w międzyczasie podjąć działania celem trwałego odzyskania swego utraconego majątku.

Niewątpliwie trzeba zdefiniować adresata swego roszczenia. W pierwszym rzucie myślimy Skarb Państwa, reprezentowany tu przez starostę, ale czy faktycznie? A czy nie przypadkiem Państwo Polskie? W końcu powyżej zauważaliśmy, że przedmiotowa zmiana ustawodawcza, może naruszać, co najmniej dwie wskazane powyżej zasady konstytucyjne.

Trzeba ustalić podstawę prawną swego roszczenia a także sprecyzować roszczenie. O co chcemy wnosić? O przywrócenie terminu do rejestracji? Po 15 latach? Na jakiej podstawie? O odszkodowanie za utracony majątek? Ale zaniedbanie 15 lat nieprzerejestrowania nie daje szans na obronienie. Pamiętajmy, że ignorantia iuris nocet (nieznajomość prawa szkodzi). O zwrot majątku? Jeśli by uznano, że sankcja za nieprzerejestrowanie spółki jest niezgodna z Konstytucją RP to taka wizja stałaby się możliwa.

Wielką pomocą byłoby tu orzecznictwo Sądu Najwyższego, ale na to przyjdzie nam jeszcze poczekać.

A co z tymi osobami, które po dzisiaj dzień zarządzają w spółkach, których już nie ma? Jak ich traktować? Czy to falsus procurator (pełnomocnik rzekomy)? A jeśli w okresie między 01.01.2016r do momentu dokonania inwentaryzacji przez starostę i fizycznego przejęcia majątku przez starostę owe osoby, które zarządzały działającą spółką, doprowadzą do jej nie wypłacalności i jak traktować te osoby, jako kogo? Jeśli nie falsus procurator to, jako kogo?

Spółki, których już prawnie nie ma, ale faktycznie są i działają, płacą podatki, co miesiąc odprowadzają deklaracje podatkowe, opłacają ZUS, zatrudniają pracowników, wypłacają im pensje. Fikcja? Nie! To klienci Doradztwa. Ani US ani ZUS nie reaguje, że podatki i składki odprowadzane są przez podmiot, którego nie ma. Jak tę kwestie traktować z podatkowego punktu widzenia? Czy wspólnicy spółki taką regulacją prawną wyzuci z majątku spółki, będą mieć roszczenie wobec Skarbu Państwa o wynagrodzenie za sprawowanie zarządu nie swoim majątkiem? I o zwrot nakładów finansowych poczynionych w zastępstwie za nowego właściciela reprezentowanego przez starostę?

Nasuwa się taka nieodparta myśl, że ustawodawca przerzucił jednak ciężar bronienia swych praw i majątków na przedsiębiorców, którzy z różnych powodów zwyczajnie przegapili termin wykonania obowiązku. O ileż łatwiej by było, gdyby rejestr RHB miał system, który obecnie obowiązuje w rejestrze KRS w postaci sukcesywnego odsiewania martwych dryfujących spółek. Skoro było i jest to wykonalne w rejestrze KRS, to można też było zastosować te same rozwiązanie w rejestrze RHB. Dlatego śmiem twierdzić, iż jednak w przypadku rejestru RHB, wylano dziecko z kąpielą.

Jak widać z powyższego, to wierzchołek góry lodowej. Temat o tyle rozwojowy, co trudny. I to opracowanie nie jest ostatnim głosem w tej sprawie.

Opracowała: Sabina Szafraniec